Από το 1195 η Κεφαλλονιά αποτελούσε έδρα της «Παλατινής Κομητείας της Κεφαλλονιάς και της Ζακύνθου» υπό τον Ματθαίο Orsini. Το 1355 η κομητεία πέρασε στην κυριαρχία των Ανδεγαυών και το 1357 περιήλθε στην οικογένεια των Τόκκων. Η Κεφαλλονιά έγινε οριστικά βενετική κτήση το 1500. Το 1504, η Ιθάκη, η οποία είχε ερημωθεί κατά τη διάρκεια των πολέμων των Οθωμανών και των Βενετών εποικίστηκε από Κεφαλλονίτες και Λευκαδίτες. Το 1500 ο πληθυσμός της Κεφαλλονιάς ήταν 10.000 κάτοικοι αλλά ογδόντα χρόνια μετά, το 1583, είχε αυξηθεί σε 25.543 κατοίκους. Σε ένα αιώνα ο πληθυσμός αυξήθηκε εντυπωσιακά και έφτασε το 1630 τους 50.000 κατοίκους, το 1766 όμως είχε μειωθεί σε 21.659 κατοίκους και το 1865, μετά την ενσωμάτωση στο Βασίλειο της Ελλάδας, το νησί αριθμούσε 80.979 κατοίκους. Ανασταλτικό παράγοντα στην αύξηση του πληθυσμού αποτέλεσαν οι συχνοί σεισμοί, με πιο καταστροφικούς αυτούς του 1513 και του 1637. Στην Ιθάκη το 1568 κατοικούσαν 300 άτομα. Ο πληθυσμός αυξήθηκε το 1622 στους 2.500 κατοίκους και βαθμιαία έφτασε, μέχρι το 1865, στα 11.950 άτομα. Κυριότερο προϊόν της Κεφαλλονιάς ήταν η σταφίδα αλλά το νησί παρήγαγε και λάδι, σε μικρότερες όμως ποσότητες από τη Ζάκυνθο και την Κέρκυρα, καθώς και κρασί, μέλι, τυρί, βαμβάκι και υφάσματα. Η Ιθάκη εξήγαγε κυρίως λάδι και σταφίδες.

Το νησί ακολούθησε την πολιτική και κοινωνική κυρίως πορεία της Κέρκυρας (βλ. Ιστορικό Σημείωμα Κέρκυρας). Το 1797 προσαρτήθηκε από τους Γάλλους, οι οποίοι κατέλυσαν το αριστοκρατικό πολίτευμα. Το 1798 όμως την κατέλαβαν οι δυνάμεις των Ρώσων και των Οθωμανών. Από το 1800 ως το 1807 αποτέλεσε μέρος της «Πολιτείας των Ηνωμένων Επτά Νήσων» υπό οθωμανική επικυριαρχία. Το 1807 το νησί παραχωρήθηκε ξανά στη Γαλλία. Το 1815 συμπεριλήφθηκε στα «Ηνωμένα Κράτη των Ιονίων Νησιών» υπό την προστασία της Μεγάλης Βρετανίας. Μέχρι την παραχώρηση των νησιών στην Ελλάδα η Κεφαλλονιά αποτέλεσε το κέντρο της αντίδρασης κατά του καθεστώτος της βρετανικής προστασίας. Το 1848 εκδηλώθηκε η εξέγερση του Σταυρού και το 1849 η στάση της Σκάλας, οι οποίες καταπνίγηκαν βίαια από τον βρετανικό στρατό. Από την Κεφαλλονιά ξεκίνησε το κόμμα των Ριζοσπαστών, το οποίο επιδίωκε την ένωση των νησιών του Ιονίου με την Ελλάδα και την καθιέρωση της δημοκρατίας. Το 1864, μετά την εκλογή του Γεωργίου Α΄ στον ελληνικό θρόνο, το νησί παραχωρήθηκε στο Βασίλειο της Ελλάδας.

Αν και τα κάστρα της Κεφαλλονιάς απεικονίστηκαν με χαρακτικά στα πρώιμα περιηγητικά έργα, το νησί αποτέλεσε περιστασιακά μόνο σταθμό στο ταξίδι προς την ανατολή. Οι συστηματικές έρευνες του W. Gell στην Ιθάκη στις αρχές του 19ου αιώνα έδωσαν ώθηση σε ένα νέο ρεύμα ταξιδιωτών, κυρίως με αρχαιολογικά ενδιαφέροντα, οι οποίοι επισκέφθηκαν κατ’ εξακολούθηση το νησί του Οδυσσέα ως τις αρχές του 20ου αιώνα.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Καραβίας-Γρίβας Ν., Ιστορία της νήσου Ιθάκης, Αθήνα 1845.

Μηλιαράκης Αντώνιος, Γεωγραφία πολιτική νέα και αρχαία του νομού Κεφαλληνίας: Κεφαλληνία, Ιθάκη, Άτοκος, Αρκούδι, Κάλαμος, Κάστος και Εχιδνάδες, μετά γεωγραφικού πίνακος, Εκ του Τυπογραφείου των Αδελφών Περρή, Aθήνα 1890.

Μοσχόπουλος Γ. Ν., Ιστορία της Κεφαλονίας, τ. 1-2, Αθήνα 1985.