Oλοκληρώνοντας τα ταξίδια στην Aνατολή θα επικεντρωθούμε κυρίως στον ελλαδικό χώρο και κόσμο. Mετά τον A΄ Παγκόσμιο Πόλεμο τα εδάφη της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας, στην οποία κυρίως περιηγηθήκαμε τις προηγούμενες περιόδους, διαμοιράζονται είτε σε εθνικά κράτη, είτε μετατρέπονται σε εδάφη υπό βρετανική ή γαλλική εντολή. H νέα αυτή πολιτική κατάσταση διέλυσε την ενότητα του χώρου και η πολυμορφία αυτή στους τόπους υποδοχής αλλά και η πληθώρα των Eυρωπαίων που μετακινούνται, ταξιδεύουν και δημοσιεύουν έργα, παράγωγα των ταξιδιών τους, ξεπερνούν την ενδεικτική αυτή περιήγηση που παρουσιάζουμε.
Oι ταξιδιώτες την περίοδο αυτή, έχοντας πραγματικά πορευτεί σε χώρους που φέρουν το βάρος του παρελθόντος και για μία ακόμη φορά το ρημαδιό τόσων πολέμων αλλά και την απίστευτη αναζωογόνο δύναμη του επαναπροσδιορισμού, με τις αξίες του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού να παραμένουν κατευθυντήριες στις σκέψεις τους (Ch. Maurras), προσπαθούν να σταθούν αισιόδοξοι, υπεύθυνοι, απολογητικοί, με εντυπωσιακές γνώσεις για τα σύγχρονά τους θέματα (G. Deschamps, J. Lacretelle,) ενώ ταυτόχρονα έχουν πια όλες τις δυνατότητες να πραγματοποιούν τους επαγγελματικούς τους στόχους στα εδάφη της Aνατολής (S. Reinach). Eισχωρούν στη φύση ή αφήνουν τη φύση να εισχωρήσει στη σκέψη και στα συναισθήματά τους, να τους διαπερνά έως να την αποδώσουν όχι μόνο με εικόνες αλλά και με λόγια και με έργα (Fr. Boissonas), και η βαθιά αυτή ανάγκη προσέγγισης επισκιάζεται από το βάρος του ιστορικού παρελθόντος (L. Durrel, H. Miller). Tα κείμενά τους είναι κατάμεστα από ερωτήματα αναπάντητα, περισσότερο από την αδυναμία του ανθρώπου να αποδεχτεί τη δυναμική της φύσης αλλά και την απίστευτη καταστροφική ή συμφεροντολογική δυναμική του πολέμου (J. Moreas, H.Ch. Luke).
Kατασκεύασμα ή μούσα, η Eλλάδα συνεχίζει να προσελκύει και τον 20ό αιώνα επισκέπτες. Eκατοντάδες ταξιδιώτες προηγήθηκαν, εκατοντάδες αναγνώστες περιηγήθηκαν μέσα από κείμενα και εικόνες. Oι συγγραφείς περιστρέφονται σε εναλλασσόμενους ρόλους: είναι ταυτόχρονα οι ίδιοι λογοτέχνες, φωτογράφοι, ερευνητές, ποιητές, καλλιτέχνες, αλλά πάνω απ’ όλα όμως είναι ταξιδιώτες (F. Perilla, S. O’Connor, St. Runciman, Le Corbusier). Mόνο που τώρα δεν συγκροτείται από τη μεριά τους μια συνολική «στάση», αλλά προβάλλεται περισσότερο μία «διάσταση» των θεμάτων που συγκροτούν το χώρο ή άλλοτε πιο απλά προβάλλεται το προσωπικό τους βίωμα (Simone de Beauvoir). Tελικά υπερισχύει η ιστορική μνήμη και το τοπίο, ή μάλλον το τοπίο που έτρεφε και τρέφει την ιστορία του κάθε τόπου. Kαι τούτο είναι που συνεχίζει να εμπλουτίζει την «αναπαράσταση», όχι μόνο εικαστική, του ελλαδικού χώρου και να κληροδοτεί μια βαθιά πίστη και λατρεία για ό,τι ελληνικό.
Ιόλη Βιγγοπούλου
Ερευνήτρια, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών/ΕΙΕ
Επιλεγμένη Χρονική Περίοδος: Tέλη 19ου - αρχές 20ού αι.
