Κατά τον 19ο αιώνα, το ανατολικό τμήμα της περιοχής της Λυκίας ανήκε στο βιλαέτιο του Ικονίου και το δυτικό στο βιλαέτιο του Αϊδινίου. Ο μικρός τουρκόφωνος ορθόδοξος πληθυσμός που υπήρχε στην περιοχή μέχρι τον 19ο αιώνα ενισχύθηκε από μετανάστες, κυρίως από τα Δωδεκάνησα. Παράλληλα, κυρίως στις παραλιακές πόλεις της Λυκίας συγκεντρώθηκαν αρκετοί ελληνόφωνοι Ορθόδοξοι που ασχολούνταν με το εμπόριο.

Στον ανατολικό καζά, το Ελμαλί, κατοικούσαν το 1894, σύμφωνα με τον γάλλο γεωγράφο Vital Quinet, 5.000 Ελληνορθόδοξοι σε σύνολο 45.000 κατοίκων. Στον Φοίνικα, επίνειο της πρωτεύουσας Ελμαλί, κατοικούσαν, κατά τον Ιωάννη Κάλφογλου, 500 ορθόδοξοι Χριστιανοί. Στην έδρα της επαρχίας λειτουργούσε ένα ελληνικό δημοτικό σχολείο με 60 μαθητές. Στον καζά του Κας κατοικούσαν, σύμφωνα με τον Vital Quinet, 34. 272 Μουσουλμάνοι και 4.278 Ελληνορθόδοξοι. Οι περισσότεροι Έλληνες κατοικούσαν στο επίνειο του Κας, την Αντίφελλο, και το Καλαμάκι, και ασχολούνταν με το εμπόριο. Στην Αντίφελλο ο Κάλφογλου αναφέρει 50 χριστιανικά σπίτια ενώ στοιχεία στο Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών (ΚΜΣ) 100 οικογένειες. Οι Έλληνες εξήγαγαν τα δημητριακά, το καλαμπόκι, τα ρεβίθια και τις ρίζες γλυκύρριζας της περιοχής και εισήγαγαν αποικιακά είδη, πετρέλαιο και σίδερο. Από τα λιμάνια της περιοχής περνούσαν δύο φορές το μήνα τα πλοία της αγγλικής εταιρείας Bell’s Asia Minor. Στον δυτικό καζά της Μάκρης, το 1894, κατοικούσαν 3.837 Ελληνορθόδοξοι σε σύνολο 23.522 κατοίκων. Η πόλη της Μάκρης ανοικοδομήθηκε με σύγχρονο πολεοδομικό σχέδιο μετά την ολική καταστροφή της κατά τον μεγάλο σεισμό του 1856, και λόγω της ανάπτυξής της είχε το προσωνύμιο η Μικρή Σμύρνη. Στην περιοχή λειτουργούσαν μεταλλεία χρωμίου και μαγγανίου. Η περιοχή εξήγε επίσης δημητριακά, κάρβουνα και ξυλεία για οικοδομές.

Στην πόλη της Μάκρης κατοικούσαν, σύμφωνα με τον Vital Quinet, 700 ελληνορθόδοξοι σε σύνολο 1500 κατοίκων. Η γειτονική πόλη Λιβήσσι, το 1894, είχε αμιγή πληθυσμό 3.137 ορθοδόξων κατοίκων. Σύμφωνα με τον Κάλφογλου, το 1899, το Λιβήσσι είχε 4.000 κατοίκους. Σύμφωνα με το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, το 1912 κατοικούσαν στη Μάκρη 3.000 Έλληνες σε σύνολο 5.500 κατοίκων, και στο Λιβήσσι ζούσαν 6.500 Έλληνες. Λειτουργούσαν τότε πέντε δημοτικά και ένα γυμνάσιο στη Μάκρη, και έξι δημοτικά και ένα γυμνάσιο στο Λιβήσσι. Ο Vital Quinet θαύμασε τον φιλοπρόοδο χαρακτήρα των Ορθόδοξων της περιοχής και επισήμανε τον σημαντικό αριθμό κατοίκων με πτυχία, τόσο από το Πανεπιστήμιο Αθηνών όσο και από Πανεπιστήμια της Γαλλίας. Στον κόλπο της Μάκρης υπήρχαν και οι μικρότερες ορθόδοξες κοινότητες, με πληθυσμό 80 οικογενειών στο νησί του Ταρσανά, 20 οικογενειών στο Πελτζιάζι και 18 οικογενειών στο Κουτζέκι, σύμφωνα με στοιχεία του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Vital Quinet, La Turquie d'Asie, Géographie Administrative, Statistique Descriptive et Raisonnée de chaque province de l’Asie Mineure, Ernest Leroux, Παρίσι 1894.

Η Έξοδος, τ. Β΄, ΚΜΣ, Αθήνα 1982.

Αναγνωστοπούλου Σία, Μικρά Ασία, 19ος αι-1919, Οι Ελληνορθόδοξες Κοινότητες, Από το Μιλλέτ των Ρωμιών στο Ελληνικό Έθνος, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1997.

Κάλφογλου Ιωάννης Ζ., Ιστορική Γεωγραφία της Μικρασιατικής Χερσονήσου, ΚΜΣ, Αθήνα 2002.

Sakin Orhan, Osmanlı’da Etnik Yapı, 1914 Nüfusu, Ekim, İstanbul 2008.